Hòa Bình là tỉnh có điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu đa dạng, là cơ sở thuận lợi để phát triển phong phú các sản phẩm nông nghiệp. Đến nay, ngành nông nghiệp của tỉnh đã hình thành được một số mặt hàng chủ lực như cam, bưởi, mía tím, lợn bản địa, gà đồi, dê lai, cá sông đà…với sản lượng hàng năm khá lớn. Tuy vậy, phần lớn các nông sản chủ lực này mới được tiêu thụ tại thị trường trong nước, số ít mới được xuất khẩu ra thị trường thế giới. Các sản phẩm nông sản của tỉnh chủ yếu được tiêu thụ dưới dạng thô, chưa qua chế biến, tinh chế nên giá trị gia tăng của sản phẩm còn thấp. Xuất khẩu sản phẩm nông sản của tỉnh hiện chưa cao, năng lực tham gia vào chuỗi giá trị của hàng nông sản còn hạn chế, khả năng thích ứng với những biến động của thị trường thế giới còn chậm.
Trước những yêu cầu thực tiễn về phát triển thương mại nói chung, xuất khẩu hàng hóa nói riêng, trong đó có xuất khẩu sản phẩm nông sản chủ lực của tỉnh. Ủy ban nhân dân tỉnh Hòa Bình đã ban hành Quyết định số 3034/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đề án “ Phát triển thị trường xuất khẩu nông sản chủ lực tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2020- 2025, định hướng đến năm 2030”. Với mục tiêu phát triển thị trường xuất khẩu nông sản chủ lực của tỉnh với tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, làm động lực thúc đẩy tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho người lao động. Phát triển thị trường xuất khẩu nông sản chủ lực của tỉnh nhằm góp phần tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu nông sản, khẳng định uy tín và vị thế hàng nông sản của tỉnh nói riêng, của Việt Nam nói chung trên thị trường thế giới. Phát triển thị trường xuất khẩu nông sản chủ lực của tỉnh nhằm nâng cao hiệu quả xuất khẩu và tăng giá trị gia tăng của sản phẩm xuất khẩu.
Xác định nhóm nông, lâm, thủy sản là nhóm mặt hàng có vị trí quan trọng trong cơ cấu hàng hóa xuất khẩu của tỉnh. Thời gian qua, các cấp, các ngành, Liên minh HTX tỉnh đã xây dựng, triển khai nhiều hoạt động xúc tiến thương mại qua các hội nghị, hội chợ, diễn đàn tăng cường kết nối, hỗ trợ các doanh nghiệp, hợp tác xã xây dựng thương hiệu, phát triển sản phẩm chủ lực, đặc trưng của địa phương. Dưới sự chỉ đạo của tỉnh, nỗ lực hỗ trợ sản xuất từ các cơ quan chuyên môn và địa phương; sự chủ động của doanh nghiệp, hợp tác xã và sự cần cù, sáng tạo của người sản xuất, một số sản phẩm chủ lực cũng đã được xuất khẩu đem lại lợi nhuận cao như Bưởi đỏ Tân Lạc, Bưởi Diễn Yên Thủy, mía tươi Lạc Sơn, nhãn Sơn Thủy, cam Cao Phong.
Trong bối cảnh Việt Nam tham gia ngày càng nhiều các Hiệp định tự do thương mại, đây là cơ hội cũng là thách thức đối với sản phẩm nông sản. Các sản phẩm nông sản của tỉnh chủ yếu là sản phẩm tươi, sống, do đó gặp hạn chế rất nhiều trong khâu vận chuyển, thương hiệu và cạnh tranh về giá. Để đảm bảo chất lượng an toàn cho từng sản phẩm, đa dạng các sản phẩm qua chế biến; các cấp, các ngành trong tỉnh đã huy động nhiều nguồn lực đầu tư đổi mới, nâng cao chất lượng máy móc, thiết bị chế biến, bảo quản. Qua đó đã tạo thuận lợi đưa các sản phẩm chuyển từ xuất khẩu tiểu ngạch sang chính ngạch. Hòa Bình hiện đã có 9 cơ sở đóng gói hoa quả tươi; 21 mã số vùng trồng cho tổng diện tích canh tác 168,7 ha và sự nỗ lực của các cấp, các ngành đã mở ra cơ hội xuất khẩu nông sản của tỉnh. Đặc biệt, ngay trong quý I, năm 2023, Công ty Trách nhiệm hữu hạn Đầu tư thương mại Tiến Ngân tổ chức lễ xuất lô hàng mía tươi đầu tiên sang thị trường Hoa Kỳ, với số lượng 20 tấn. Nguyên liệu là mía xuất khẩu được thu mua tại xã Tân Mỹ, huyện Lạc Sơn. Dự kiến trong năm 2023, Công ty tiếp tục xuất khẩu khoảng từ 300 – 500 tấn mía sang thị trường nước ngoài. Thành công bước đầu này sẽ tạo tiền đề để Công ty tiếp tục mở rộng thị trường, góp phần vào sư nghiệp phát triển ngành công nghiệp mía đường chung của tỉnh.
Với những lợi thế, tỉnh tiếp tục chủ động đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại, kết nối tiêu thụ nông sản. Không chỉ tham gia các hội chợ triển lãm trong và ngoài tỉnh, các sở ngành, đã xây dựng kế hoạch, chủ động kết nối với các doanh nghiệp nước ngoài để hỗ trợ các doanh nghiệp của tỉnh gặp gỡ mở rộng thị trường xuất khẩu. Cùng với đó, Liên minh HTX tỉnh cũng thường xuyên tổ chức cho các HTX, nhà sản xuất đi tìm hiểu thị trường, giới thiệu sản phẩm và kết nối tiêu thụ sản phẩm chủ lực của tỉnh tại các tỉnh, thành phố trong cả nước. Tổ chức, tham gia các chương trình xúc tiến thương mại, diễn đàn, hội chợ nhằm quảng bá các sản phẩm, hàng hóa, tìm kiếm bạn hàng, kết nối đầu tư ra thị trường nước ngoài…
Những kết quả tích cực trên đã góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp, phát triển kinh tế khu vực nông thôn. Nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã đã mạnh dạn đầu tư khoa học, kỹ thuật vào sản xuất, chuyển đổi phương thức quản trị doanh nghiệp; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Ngoài ra, các sở ngành, Liên minh HTX tỉnh tích cực hỗ trợ các chủ thể, HTX sản phẩm nông sản xây dựng website bán hàng, quảng cáo sản phẩm, hỗ trợ cung cấp tem truy xuất nguồn gốc giúp các chủ thể sản xuất, kinh doanh nông sản dễ dàng chứng minh được năng lực sản xuất, chất lượng, sản lượng và tính ổn định của sản phẩm thông qua thông tin, nhật ký điện tử. Sản phẩm cũng sẽ không bị đánh đồng với những sản phẩm cùng loại kém chất lượng và không thực hiện truy xuất nguồn gốc. Từ đó, gia tăng thương hiệu, giúp HTX tạo được niềm tin đến khách hàng nhiều. Đến nay, các sản phẩm nông sản, đặc trưng của tỉnh ngày càng đa dạng, nhiều mẫu mã được người tiêu dùng lựa chọn. Toàn tỉnh hiện có 123 sản phẩm OCOP đạt 3 – 4 sao, hình thành trên 100 chuỗi liên kết sản xuất, cung ứng thực phẩm an toàn, góp phần tạo liên kết chặt chẽ giữa người sản xuất và doanh nghiệp để sản xuất hàng hóa gắn với thị trường triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tỉnh và Đề án “ Phát triển thị trường xuất khẩu nông sản chủ lực tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2020- 2025, định hướng đến năm 2030”.
Đinh Thị Ngọc Hoa
Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Hòa Bình
